Wady oświadczenia woli.

Kodeks cywilny zawiera katalog wad wpływających na ważność oświadczenia woli. Są to: brak świadomości lub swobody wyrażania woli, błąd, pozorność, podstęp oraz groźba.
Jakie są konsekwencje powyższych wad oświadczeń woli? Dokonanie czynności prawnej w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli powoduje, że złożone przez osobę oświadczenie jest nieważne. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, a także innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych1.
Oświadczenie złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru jest nieważne. Pozorność oświadczenia musi składać się z dwóch elementów2:

• strony dokonujące czynności prawnej próbują wywołać wobec innych osób prawdziwe, rzeczywiste poświadczenie, że chcą wywołać skutki prawne objęte treścią ich oświadczeń woli;
• pomiedzy stronami musi istnieć niedostępne dla osób trzecich porozumienie, zgodnie z którym oświadczenia woli nie mają na celu wywoływanie zwykłych skutków prawnych (inny zamiar niż określony w symulowanych oświadczeniach).

Możliwe jest uchylenie się od skutków czynności prawnej w razie błędu co do treści czynności prawnej3.
Kolejną wadą wpływającą na ważność oświadczenia woli jest błąd co do treści czynności prawnej. Zgodnie z kodeksem cywilnym błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej oraz być istotny. Jak wskazuje orzecznictwo Sądu Najwyższego, dopuszczalna jest możliwość uchylenia się od skutków oświadczenia złożonego pod wpływem błędu co do prawa4. Zgodnie z definicją błąd istotny to sytuacja polegająca na tym, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści5.
Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, zależne jest od istnienia związku przyczynowego pomiędzy złożeniem oświadczenia woli a pozostawaniem przez osobę składającą oświadczenie w takim błędzie6. Zgodnie z kodeksem cywilnym błąd nie musi być istotny, jak również nie musi dotyczyć treści czynności prawnej. W orzecznictwie za błąd wywołany podstępnie uznaje się błąd wywołany świadomie, celowo i rozmyślnie, zarówno w zamiarze ewentualnym jak i bezpośrednim, zawsze z winy umyślnej7.
Uchylić się od skutków prawnych może osoba, która złożyła oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej8. Elementem koniecznym jest wystąpienie związku przyczynowego pomiędzy stanem obawy wywołanym przez drugą stronę lub osobę trzecią a zastosowaniem bezprawnej groźby. Z okoliczności musi wynikać, że osoba składająca oświadczenie mogła obawiać się poważnego niebezpieczeństwa zarówno majątkowego jak i osobistego dla siebie albo innej osoby. W praktyce groźba jako wada oświadczenia woli występuje najrzadziej.

Chcesz uchylić się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem groźby lub błędu? Zadzwoń do nas. Jako prawnik i skuteczny adwokat Tomasz Piróg zapraszam do kontaktu z moją kancelarią adwokacką w Katowicach.